„Það þarf heilt þorp til að ala upp barn“ er stundum sagt og þá er oft sagt að þessi hugsun eigi uppruna sinn í þorpum Afríku. Kannski erum við búin að gleyma þessum einfalda sannleika og þeim miklu áhrifum sem vel meinandi fólk getur haft á þroska eintaklingsins.
Fréttatíminn hafði samband við nokkra aðila og bað þá um sögur af fullorðna fólkinu sem mótaði barnið og varð því fyrirmynd.
Vinátta í rakarastólnum
Í æsku eru margir áhrifavaldar í lífinu. Ég nefni Þórð Helgason rakarameistara á Skólavörðustíg 17. Honum kynntist ég 14 ára gamall þegar ég fór inn á rakarastofuna hans fyrir tilviljun. Við urðum strax vinir, þrátt fyrir rúmlega 30 ára aldursmun. Alltaf þegar ég kom í klippingu áttum við góðar samræður og fékk ég ávallt góð ráð og úrlausnir frá þessum lífsreynda manni. Hann hafði mikil áhrif á mig og kenndi mér að tileinka mér fordómaleysi, hégómaleysi og umhyggju. Þetta hefur nýst mér vel allt mitt líf og þá sérstaklega á mínum fyrstu árum á vinnumarkaðnum þar sem ég vann á Kópavogshæli og á geðdeild. Það má með sanni segja að hann hafi víkkað sjóndeildarhring minn og hann hefur allar götur síðan reynst mér sannur vinur, bæði í blíðu og stríðu.
Róbert Gunnarsson, matreiðslumaður á kaffistofu Samhjálpar.
Kennarinn sem sigraði hjartað
Hún hét Una Guðlaug Sveinsdóttir sú góða kona sem tók mig „á ippon“ í Laugarnesskóla septemberdag einn árið 1970. Ég var yngst af sjö systkinum, örverpi og örvhent í þokkabók. Ég þráði að komast í skóla og var innrituð í Laugarnesskóla þar sem ég komst í hendurnar á Unu kennara og það var ást við fyrstu sýn. Hún leit út eins og amma í skóginum með hálfgleraugu og grátt hár og hlátur í augunum.
Sex ára krakkar árið 1970 voru náttúrulega margir og misjafnir. Sumir kunnu ekki stafina en aðrir (lesist: ég) voru farnir að lesa Öldina okkar og Bangsímon. Stofunni í gamla hluta Laugarnesskóla skipti Una í margar minni stofur með bylgjupappa og stundaði einstaklingsmiðaða lestrakennslu áður en það hugtak varð til. Á leið í morgunsöng leiddi hún hópinn í gegnum kompuna þar sem allir lokuðu augunum út af beinagrindinni sem þar var geymd. Hún steikti líka kleinur og bauð okkur heim. Ég legg ekki meira á ykkur.
Sólveig Ólafsdóttir, húsmóðir í Vesturbænum.
Pólítísk fyrirmynd
Vigdís Finnbogadóttir er sú manneskja sem hafði afgerandi áhrif á líf mitt í barnæsku. Sumarið 1980 þegar ég var að verða 12 ára var nokkuð afdrifaríkt. Ég dvaldi hjá stóru systur minni í höfuðborginni og fór meðal annars á tónleika með hljómsveitinni The Clash. Þetta sumar bar ég einnig út kosningabæklinga fyrir forsetaframboð Vigdísar. Framkoma Vigdísar, hugmyndir og hugsjónir heilluðu mig. Það að skora feðraveldið á hólm og að láta gamlar leiðinlegar hefðir sigla sinn sjó fannst mér til fyrirmyndar. Vigdís lagði áherslu á menningu og listir, auk þess hún sem var alþýðleg og jákvæð og það hefur haft djúpstæð áhrif á mig. Sigur hennar í forsetakosningunum þetta ár var eins og von um nýja tíma. 11 ára snáði skynjaði það. Barátta Vigdísar fyrir umhverfisvernd í seinni tíð hefur svo orðið til þess að virðing mín fyrir henni hefur enn aukist.
Hlynur Hallsson, safnstjóri Listasafnsins á Akureyri.
Fjölskylduvinur við hljóðfærið
Þegar ég hugsa til bernskunnar dettur mér helst í hug vinkona mömmu minnar, Anna Þorgrímsdóttir píanókennari, sem ég hef þekkt síðan ég fæddist. Anna gaf mér nýfæddri eina bangsann sem ég leit nokkurn tíma við. Hann fékk auðvitað nafnið Þorgrímur. Hún var oft gestkomandi á heimili foreldra minna og sagði mér ótal sögur og reyndi jafnframt að kynna mig fyrir klassískri tónlist, gaf mér eitt sinn Pétur og úlfinn og þótti mér það mikil uphefð.
Síðar þegar ég stálpaðist kenndi hún mér á píanó í nokkur ár en mér fannst alltaf gaman að koma í tíma til hennar enda var hún mjög góður kennari, frumleg og skemmtileg. Ég var þó fekar slök í að æfa mig heima og vil biðja hana hér með opinberlega afsökunar á því. Ég má líka til með að minnast á hvað hún hefur alltaf verið töff – ég vona að ég verði einhvern tíma viðlíka töffari og hún.
Þóra Flygenring Sigurðardóttir, framleiðslufulltrúi á RÚV.
Hjartahlýjan í kjallaranum
Þegar ég hugsa til þeirrar manneskju sem hvað fyrst hafði mótandi áhrif á mig utan fjölskyldunnar, leitar hugurinn niður í kjallara hjá pabba og mömmu til Friðnýjar. Friðnýjar gömlu, fannst mér þá, hef verið eins og hálfs eða tveggja ára. Og hún ekki orðin fertug. Friðný leigði hjá okkur herbergi og gekk gegnum þvottahúsið til að komast út. Ég man eftir mér einmitt þar, að hún hafi slegið sér hlæjandi á lær yfir einhverju bulli í mér og lyft mér upp. Leyft mér að hossast á mjúkum handleggjum og barmi og horft brosandi í augun á mér. Þar greindi ég gleði og þá glóð sem kærleiksríkt hjarta býr yfir. Ég held að hún hafi gefið mér sjálfstraust fyrir lífstíð, því allt sem ég gerði var ekki minna en stórkostlegt og mjög merkilegt.
Kristín Gunnlaugsdóttir, myndlistarmaður.
Framtíðarpoppstjarnan á Sólvallagötunni
Fyrsti maðurinn sem ég kynntist utan minnar fjölskyldu og hafði þegar töluverð áhrif á mig var Páll Óskar Hjálmtýsson, það er ekki flóknara en það. Við vorum nágrannar á okkar ástkæru Sólvallagötu, vöggu menningar og lista í Vesturbænum, árin 1974 til 1981 og ég fékk að njóta þess heiðurs að kynnast þeim stóra systkinahópi að hluta þegar Hanna Steina, eða Jóhanna Steinunn eins og hún heitir í þjóðskrá, passaði mig barnungan og óvitandi um lífið og tilveruna.
Páll Óskar bróðir hennar fylgdi gjarnan með í pössuninni og á þessum árum tókust með okkur bönd sem fáir geta skýrt og enn færri muna nokkuð eftir. Þrátt fyrir að við Páll sjálfir munum þessar stundir ekki í smáatriðum höfum við gjarnan tekið spjall þegar við hittumst á förnum vegi og þá reynt að rifja upp stundirnar góðu á Sólvallagötunni, nú síðast þegar ég var dyravörður á Nelly‘s heitnum og hann að spila þar um verslunarmannahelgina 2001. Takk fyrir allt Palli!
Atli Steinn Guðmundsson, starfsmaður hjá NorSea.
Með enskuna á hreinu
Það rifjast upp fyrir mér þegar ég fattaði allt í einu að ég kynni að tala ensku. Þetta var 1967 og ég var 11 ára. Ég var að væflast niðri á höfn og við bryggju var bandarískt gæsluskip og spennandi menn í einkennisbúningum. Áður en ég vissi af var ég farinn að spjalla við sjómennina og fattaði þá að ég gat vel haldið uppi samræðum. Ég færðist auðvitað allur í aukana.
Þetta voru flottir og hressir menn og ég man að þeir hétu Fred og Donald. Þeir gáfu mér gos og nammi og upp úr dúrnum kom að þeir voru á frívakt daginn eftir og þeir báðu mig að koma aftur og lóðsa þá um bæinn.
Þetta var í fyrsta skipti sem ég tók að mér að vera leiðsögumaður. Ég gekk með þeim upp á Arnarhól, benti þeim á þinghúsið og allt þetta helsta. Ég hjálpaði þeim líka að verða sér út um súkkulaði frá Sælgætisgerðinni Víking. Þeir tóku síðan myndir og sendu mér bréf með þeim í þakkarskyni.
Guðmundur Eggert Finnsson, viðburðarstjóri með meirapróf.
Að læra að vinna
Þegar ég var á fermingaraldri fór ég til vinnu hjá fiskverkun GSR á Reyðarfirði, þar sem ég ólst upp. Ég hugsa strax til fólksins þar sem kenndi mér að vinna. Yfirverkstjórinn var Hjalti Bendiktsson og þarna voru líka Gísli í Brekku og Guðný í Garði og Eva Vilhjálmsdóttir. Þetta var allt glaðlegt og gott fólk, en maður átti greinilega að vera að og vera duglegur.
Þetta fólk vann þarna allan ársins hring og þau tóku síðan á móti okkur, galsafullum skólakrökkum, á sumrin. Þegar bjallan hringdi til vinnu að morgni dags og eftir kaffihlé átti maður ekki að standa upp og fara að klæða sig, heldur vera tilbúinn að hefjast handa. Þetta var okkur gert ljóst strax á fyrsta degi á skýran og ákveðinn máta. Okkur var líka gert ljóst að það var ekkert endilega sjálfsagt að hafa vinnu.
Vigfús M. Vigfússon, vörustjóri hjá Sjóvá.
Allir eiga eitthvað gott í sér
Það koma nokkrir einstaklingar upp í hugann. Bjarni Halldórsson frá Skúmsstöðum kenndi mér fyrstu ár skólagöngunnar í Njálsbúð í Vestur–Landeyjum. Hann hafði mikil áhrif á mig, hvatti okkur krakkana mjög áfram og var duglegur að finna eitthvað gott í öllum og benti okkur óspart á það. Og það var á þeim tímum þegar það tíðkaðist nú aldeilis ekki að ausa hrósi yfir börn. Ég naut hans leiðsagnar fyrstu þrjú árin í skóla og mun alltaf minnast hans með hlýju.
En sú manneskja sem mótaði mig hvað mest (utan fjölskyldunnar) er líklega Guðríður Halldórssdóttir, húsfreyja á Syðri Rauðamel í Kolbeinsstaðahreppi. Ég var svo heppin að fara í sumardvöl til hennar þegar ég var 12 ára og var hjá henni þrjú sumur. Guðríður var fædd árið 1902, alin upp á Oddastöðum í Hnappadal og hóf síðan búskap með bræðrum sínum tveimur á Syðri Rauðamel. Hún eignaðist ekki börn sjálf en hafði fjölda barna til lengri og skemmri dvalar á bænum og mörgum þeirra, gekk hún nánast í móðurstað. Hún var mikill húmoristi, skarpgeind og víðsýn, þrátt fyrir að hafa ekki verið víðförul. Leiðsögn hennar mun lifa með mér alla tíð. Hún brýndi fyrir mér að bera virðingu fyrir samferðarfólki mínu og muna að allir eiga eitthvað gott í sér. Og hún var svo sannarlega fyrirmynd sem hafði mikil áhrif, og af hógværð en ákveðni kom sínu til skila.
Bryndís Hlöðversdóttir, ríkissáttasemjari.
Oh When the Saints vantaði viðbætur
Fyrsti hljóðfærakennarinn minn Björgvin Þ. Valdimarsson kemur strax í hugann þegar ég hugsa um barnæskuna. Ég byrjaði í píanónámi hjá honum en eftir örfáa mánuði kom á daginn að ég væri töluvert spenntari fyrir trompet. Í næsta tíma var ég kominn með draumahljóðfærið í hendurnar. Björgvin var ljúfur og jákvæður og passaði að mér þætti lögin skemmtileg sem ég spilaði. Hann skrifaði niður dægurlög, þegar vantaði skemmtilegt efni í kennslubókina og lét mig læra þau utanað. Ég man eftir því að hafa verið að æfa Oh When The Saints heima og þótti lagið heldur rýrt og ákvað að bæta við millikafla. Þessu tók hann fagnandi og eftir það var það hluti að útsetningunni okkar. Það var ekki fyrr en löngu seinna að ég áttaði mig á að þetta væri ekki hluti af laginu. Ég er handviss um að Björgvin á stóran þátt í að ég vinn við tónlist í dag.
Snorri Sigurðarson, trompetleikari.