„Ég fékk jákvætt próf á miðvikudaginn í síðustu viku og er því gengin fimm vikur núna,“ segir Sunna Rós Baxter, 29 ára gömul einstæð móðir 8 ára gamallar stúlku. Hún fór í svokallaða tæknisæðingu seint í janúar hjá IVF – klíníkinni í Reykjavík og ef allt gengur að óskum eignast hún annað sitt barn í október. Hún var ein á fyrri meðgöngunni og hefur alla tíð verið ein með dóttur sína, hún þekkir því ekkert annað. Hún vill ekki karlmann í líf sitt, ekki í bili að minnsta kosti.
Ákvörðunina um að eignast annað barn tók hún í ágúst í fyrra, að vel ígrunduðu máli. „Mig langar í annað barn. Langar að eiga fjölskyldu. Mér finnst líka gott fyrir dóttur mín að fá að alast upp með systkini. Mér finnst þetta svo kjörinn tími núna.“ Spenningurinn yfir barninu leynir sér ekki hjá Sunnu. Henni finnst tíminn standa í stað þessa dagana og hún getur ekki beðið eftir að fá bumbu.
Valdi opinn sæðisgjafa af heimasíðu
Þegar ákvörðunin hafði verið tekin pantaði Sunna tíma hjá IVF og sagðist vilja verða ólétt í janúar. Í kjölfarið fór af stað ákveðið ferli og hún fékk sendan tengil á heimasíðu með nöfnum og myndum af sæðisgjöfum þar sem hún valdi hinn eina rétta
„Upplýsingarnar um sæðisgjafana eru mjög ítarlegar, en það er meðal annars hægt að sjá myndir af þeim sem börnum. Nákvæmar lýsingar á útliti; hæð, þyngd, beinabyggingu og andlitsfalli. Fjölskyldu- og starfsupplýsingar, ættarsögu, persónuleikapróf og fleira,“ segir Sunna en hún viðurkennir að allt þetta upplýsingaflóð hafi komið henni á óvart.
Starfsfólk stofunnar gefur líka umsögn, segir hvernig þeirra upplifun var af gjafanum, hvernig týpa hann virðist vera, hvort hann sé rólegur eða æstur. Svo fylgir afrit af persónulegu handskrifuðu bréfi og upptaka af viðtali við hann, en gjafinn sem Sunna valdi er danskur.
„Það er hægt að velja bæði lokaðan og opinn gjafa, en ég valdi síðarnefnda kostinn. Sem þýðir að þegar barnið er 18 ára þá fær það vita hver gjafinn er og getur fengið að hafa samband við hann. Ég var ekki tilbúin að taka þessar upplýsingar af barninu því fólk hefur oft þörf fyrir að vita hvaðan það kemur. Ég ætla líka að prenta allar upplýsingarnar út svo barnið geti lesið þær þegar það verður eldra. Ég mun alltaf ala barnið upp þannig að það viti hvernig það var getið. Það verður enginn feluleikur með það.“
Spurð af hverju hún fór ekki bara í bæinn
Fólkið í kringum Sunnu hefur tekið ákvörðun hennar vel og styður hana. „Ég geri alltaf eitthvað sem er öðruvísi en allir aðrir. Þannig þau eru vön þessu. Ég hef líka talað um þetta í nokkur ár. Ég er reyndar stunum spurð af hverju ég hafi ekki bara farið niður í bæ og gert þetta frítt, því þetta kostar alveg pening,“ segir Sunna en hún borgaði 151 þúsund krónur fyrir sæðið, skoðun, uppsetningu og snemmsónar.
„Mér finnst það bara ekki alveg rétta leiðin að fara niður í miðbæ ef mig langar að verða ólétt. Svo langaði mig bara að gera þetta ein. Mér finnst fullkomlega eðlilegt að ég sé að gera þetta svona og er mjög glöð yfir því að þetta sé yfir höfuð hægt. Að kona geti fengið sæði í banka og búið til fjölskyldu. Í langan tíma hef ég ekki séð fyrir mér að fara í samband og að ég eignist barn með þeim hætti.
Margar konur þurfa að fara nokkrum sinnum í uppsetningu á sæði áður en þungun á sér stað, en Sunna var heppin. Uppsetningin tókst í fyrsta skipti. „Þetta tók þrjár sekúndur. Ég hefði ekki verið komin úr fötunum ef ég hefði farið náttúrulega leiðina. Svo tekur við þessi tveggja vikna bið en ég gat ekki beðið í tvær vikur. Þannig ég byrjaði að taka próf eftir viku. Ég tók þrjú próf sem voru öll neikvæð. Það var fyrst þá að ég áttaði mig á því að það væri möguleiki að þetta gæti ekki tekist.“
Misnotuð af stjúpföður sínum
En til að skýra af hverju Sunna valdi að fara þessa leið, að eignast annað barn, ein, með hjálp tækninnar, þurfum við að fara nokkur ár aftur í tímann. Ástæðan er nefnilega ekki svo einföld að hún hafi bara gefist upp á karlmönnum eða hafi orðið þreytt á að bíða eftir hinum eina rétta. Langt því frá. Tildrög ákvörðunarinnar má rekja allt aftur barnæsku Sunnu, en hún var misnotuð sem barn inni á heimilinu sínu.
„Þetta voru tveir aðilar, reyndar ekki saman, en annar þeirra var maðurinn hennar mömmu. Mamma komst svo að því þegar ég var 14 ára, þegar hún las um það í dagbókinni minni. En það var í raun ekkert gert. Mamma hélt áfram að vera með manninum, en talaði alltaf eins og þetta væri mitt val. Hún var ólétt á þessum tíma og sagði að mikið stress gæti valdið fósturláti, en spurði mig samt hvort ég vildi að hún færi frá honum.“ Móðir Sunnu varpaði því ábyrgðinni í raun alfarið yfir á hana. Og gerði henni það ljóst að skilnaður myndi hafa slæm áhrif á fjölskylduna.
„Hún var samt greinilega mjög hrædd um að ég segði eitthvað. Hún var alltaf að spyrja mig, hvort ég hefði sagt einhverjum. Hún sagði að ég yrði að láta hana vita ef ég gerði það, því yrði hún að fara frá honum. Hún gæti ekki verið honum ef fólk vissi.“
Sunna á sex systkini, þrjú alsystkini og þrjú hálfsystkini sem móðir hennar átti með umræddum manni. „Mamma talaði mikið um að þetta myndi hafa slæm áhrif á systkini mín og ég lifði í þeirri trú að það væri því best að tala ekki um þetta. En ég flutti að heiman 16 ára og þetta komst upp þegar ég var tvítug. Frænka mín áttaði sig á hvað hafði gerst og við töluðum saman. Ég hringdi í mömmu í kjölfarið og sagði henni að þetta væri komið upp á yfirborðið. Ég man að mér var mjög létt að tala við einhvern fullorðin og mér fannst það ekki jafn slæmt og ég bjóst við, að þetta kæmist upp, þegar ég talaði við frænku mína. Ég var búin að ímynda mér að það yrði svo hræðilægt.“
Viðbrögð móður Sunnu voru hins vegar ekki eins og hún hafði vonast eftir. „Mamma sagði það í raun beint út að hún ætlaði ekki að standa með mér. Og ég man að ég hugsaði hvað ég væri heimsk. Hvernig gat ég trúað því í öll þessi ár að hún væri með mér í liði. Hún ákvað svo að hringja í fjölskyldumeðlimi og vara þá við að ég væri að fara að ljúga þessu. Ég fékk því fullt af símtölum þar sem ég var spurð út í þetta, sem var mjög óþægilegt.“
Móðirin tók afstöðu með gerandanum
Sunna ólst upp í sveit og móðir hennar bjó þar enn þegar málið komst upp. „Hún ákvað að leika fórnarlambið í sveitinni og ég var geðveiki krakkinn sem laug. Ég ákvað að taka ekki þátt í þessu leikriti. Ég hringdi ekki í fólk og reyndi að fá það til að trúa mér eða fór í sveitina og var með vesen. Það sem ég gerði hins vegar var að fá hana til að viðurkenna þetta. Á tímabili var ég nefnilega farin að hugsa hvort ég væri orðin geðveik. Hvort ég hefði kannski verið að ímynda mér þetta. Hvort þetta hefði ekki gerst. Ég var farin að trúa því sem þau sögðu um mig.“
En Sunna fékk móður sína ekki bara til að viðurkenna að misnotkunin hefði átt sér stað, og að hún hefði vitað að því, heldur tók hún samtalið upp til að hafa eitthvað í höndunum sem styrkti mál hennar. „Ég var með símann inni á mér þegar ég fór að hitta hana og hringdi í frænku mína sem var með upptökutæki í símanum. Ég man að hún bað mig um að geyma töskuna úti á palli, eins og hana hafi grunað að ég væri með upptökutæki. Svo spurði hún mig þegar líða fór á samtalið hvort ég væri að taka upp, sem ég var auðvitað gera. En hún viðurkenndi þetta allt saman og ég sá þá fyrir mér að fólk gæti hætt að velta þessu fyrir sér. Það vissi hvað væri satt og ósatt. En þegar mamma komst að því að ég hefði tekið samtalið upp þá sagðist hún hafa þóst trúa mér til að ég myndi ekki átta mig á hvað ég væri lasin. Þá gafst ég upp. Ég nennti ekki að eyða tíma í að sannfæra fólk um að trúa mér.“
Ráðvillt og „stalkaði“ karlmenn
Eftir þetta tóku við nokkur erfið ár í lífi Sunnu. Það voru svo margir sem tóku afstöðu með móður hennar og manninum hennar þannig hún missti samband við stærstan hluta fjölskyldunnar. „Þau vildu hafa þetta svona, fórna mér frekar en þessum manni. Ég ólst upp hjá mömmu og öllum systkinum mínum og allt í einu var þetta fólk farið. Svo komu jól og páskar og ég vissi ekkert hvar ég átti að vera.
Í kjölfarið byrjaði ég að vera „sækó“ gellan. Ég varð algjör stalker í sambandi við karlmenn. Ég þráði einhverja virðingu og vildi sýna fólkinu mínu að það væri einhver sem vildi mig. Ég hugsaði með mér að ef ég myndi giftast einhverjum manni þá kannski sæju þau að ég væri ekki jafn slæm og þau héldu og áttuðu sig á því að þau væru að missa að einhverju. Ég var á þeim stað.“
Ef einhver karlmaður sýndi henni áhuga þá varð hún alltaf sannfærð um að hún fengi engan betri, þó hún væri ekki endilega hrifin af honum. Það var nóg að hann liti vel út á pappír. „Ég var týpan sem hringdi þúsund sinnum þegar ég var drukkin. Ég þráði svo innilega einhverja nánd og fannst ég ekki geta lifað af án þess að vera með karlmanni. Ég vildi að karlmaður bjargaði mér.“
Sunna var mjög þunglynd á þessum tíma, brotin og ráðvillt. Hana vantaði bjargvætt. Karlmann í líf sitt svo allt yrði betra. „Ég var þannig í mörg ár og var með mörgum strákum. Þetta urðu samt aldrei alvöru sambönd. Við rétt svo náðum deit-tímabili og svo byrjaði ég að vera „sækó“ gellan. Þannig samböndin dóu alltaf í fæðingu. Ég man hvað þetta var óþægilegt og ég var að leita að sambandi á svo röngum forsendum.“
Tók ákvörðun um að hætta að deita
Fyrir þremur árum tók Sunna hins vegar erfiða ákvörðun. Hún ákvað að hætta að eltast við karlmenn og einbeita sér hundrað prósent að sjálfri sér. „Þá var ég búin að fá aðstoð hjá Drekaslóð og var að reyna að vinna í mér. Reyna að komast út úr þessum erfiðleikum. Ég man eftir að hafa setið á fundi í Drekaslóð og mér leið eins og ég væri ungabarn í fullorðnum líkama. Ég vissi ekkert hver ég var og fannst ég svo eftir á. Ég hafði svo lengi verið í einhverjum hlutverkum, eins og fólk gerir oft þegar það verður fyrir ofbeldi. Ef einhver hefði spurt mig hvort mér þætti mjólk eða vatn betra þá hefði ég ekki geta svarað því. Ég þurfti að finna út hver ég var og byrja upp á nýtt.“
Sunna er fegin að hafa ekki verið í sambandi þegar hún var í þessari sjálfsvinnu, hún telur að þá hefði verið erfiðara fyrir hana að finna út hver hún var.
„Ég lofaði sjálfri mér því að ég myndi ekki deita neinn eða fara í samband fyrr en ég væri nógu andlega og fjárhagslega vel stæð til að geta gengið í burtu ef þess þyrfti. Ég vildi líka geta horft til baka og litið á líf mitt áður en ég fór í samband og þótt það frábært, en ekki að ég væri þunglynd og að sambandið hefði bjargaði mér. Ég vildi vita að ég gæti átt gott líf, einstæð með barn.“
Svo leið tíminn og Sunna fann að hún var mjög ánægð ein með dóttur sinni. Hún þurfti ekki karlmann til að líða vel. „Um leið og ég komst yfir þráhyggjuna fyrir því að vera í sambandi, kynntist mér og fór að spá í hvað væri mér og stelpunni minni fyrir bestu, án þess að blanda karlmanni inn í dæmið, þá varð allt svo auðvelt. Ég sé það núna bara fyrir mér sem vesen að vera í sambandi. Maður þarf alltaf að gera málamiðlanir, gefa af sér og maður fær ekki alltaf það sem maður vill. Ég er bara ekki tilbúin í það,“ segir Sunna og skellir uppúr. „Ég vil bara geta haft hlutina eftir mínu höfði og gert það sem mig langar að gera,“ bætir hún við.
„Ástin sem ég ber til dóttur minnar og ófædda barnsins er svo hrein ást. Ég þarf ekkert frá þeim. En hrifning mín af karlmanni verður til því hann er svona og hinsegin. Af því hann kemur svona fram og gerir þetta og hitt. Börnin mín geta ekkert gert til að ég hætti að elska þau. Ég vil miklu frekar eyða tíma í það heldur en að deita karlmenn. Ég fullyrði ekki að ég fari aldrei í samband en ég hef ekki áhuga á því núna.“
Mæðgunum hefur liðið vel tveimur saman en eru til tilbúnar að bæta öðrum einstaklingi í fjölskylduna. Dóttir Sunnu er meira að segja búin að suða um systkini í dágóðan tíma. Nú er draumur þeirra beggja er að rætast. „Hún veit alveg hvernig barnið verður til og hvað er í gangi.“ Sunnu finnst mikilvægt að dóttir hennar sé meðvituð um mismunandi fjölskyldugerðir og að það sé ekki nauðsynlegt að allir fari sömu leiðina.
Hugsar hvað hún fékk í staðinn
Í dag er Sunna ekki í sambandi við neinn í fjölskyldunni sinni nema eina systur og frænku. Hún tók meðvitaða ákvörðun um að vera ekki í sambandi við fólk sem hún veit ekki hvar stendur gagnvart henni. „Ég vil bara hafa fólk í kringum mig sem ég veit að er hundrað prósent þar fyrir mig og veit hvað er rétt og rangt.
Mér finnst mjög leiðinlegt að hafa misst sambandið við þetta fólk en þetta var það besta sem ég gat gert. Í dag þá skilgreini ég fólk ekki sem fjölskyldu, vini eða eitthvað annað. Ég lít ekki svo á að ég þurfi að vera í sambandi við fólk af því það er tengt mér fjölskylduböndum. Mér finnst skipta meira máli hvernig manneskja viðkomandi er, hvort það ríki traust á milli okkar og hvort þetta sé manneskja sem ég vil hafa í lífi mínu. Ég fjarlægði titlana af fólki og skildi manneskjurnar eftir. Vinir mínir eru bara fjölskyldan mín. Ég hugsa ekki um hvað ég missti heldur en hvað ég fékk í staðinn,“ segir Sunna einlæg. Hún er rík af góðu fólki og hefur bakland ef hún þarf á því að halda. „Mér finnst rosalega gott að vera sjálfstæð. Það stressar mig bara ef ég er of bundin einhverjum.“
Sunna býður þeim sem hafa áhuga á að fylgjast með ferlinu og meðgöngunni að bæta sér á snapchat: sunnabaxter.