Þóra Tómasdóttir
thora@frettatiminn.is
Margrét er lektor við RH Smith School of Business við háskólann í Maryland. Hún stofnaði fyrirtækið Pay Analytics ásamt David Andersson, fyrir örfáum árum en þau eru bæði með doktorsgráðu í aðgerðagreiningu. Í sameiningu hafa þau þróað lausn sem gerir stjórnendum kleift að loka launabili kynjanna meðal starfsmanna sinna fyrirtækja. Fyrir lausnina unnu þau frumkvöðlaverðlaunin Gulleggið í fyrra.
Tæknin sem þau Margrét hafa þróað, sýnir áhrif hverrar einustu launaákvörðunar sem tekin er, á heildarlaunabil kynjanna hjá fyrirtækinu. Greiningin er frábrugðin hefðbundnum mælingum á launum kynjanna. Hún er ekki stikkprufa eða greining gamalla gagna, heldur lifandi líkan sem sýnir núverandi stöðu og nota má til að máta mögulegar launaákvarðanir. Þannig má sjá framvirkt hver áhrif launahækkanna gætu orðið.
„Pay Analytics fór þannig af stað að yfirmaður í stóru fyrirtæki mældi hjá sér launamuninn sem reyndist meiri en 5%. Hann fann engar lausnir á markaðnum til að loka bilinu með skilvirkum hætti. Við bjuggum því algrím til að ráðast á vandann. Við þróuðum stærðfræðina svo hægt væri að loka bilinu á sem hagkvæmastan hátt. Svo fannst okkur líka þurfa að taka tillit til sanngirnisþátta svo við þróuðum þetta áfram í samstarfi við Orkuveitu Reykjavíkur og fleiri aðila. Nú getum við fundið jafnvægi milli hagkvæmni og sanngirni,“ segir Margrét.
Margrét er á öndverðum meiði við Sigríði Andersen dómsmálaráðherra sem telur kynbundinn launamun innan skekkjumarka. „Ég er ekki sammála því. Rannsóknir sem við fylgjumst með, bæði hér á landi og í Bandaríkjunum, staðfesta að það er launamunur. Fjöldi kærumála í dómskerfinu sýnir ótrúlega mismunum í Bandaríkjunum. Við stöndum miklu framar á Íslandi og þar er vilji til að loka bilinu.“
Sólrún Kristjánsdóttir starfsmannastjóri Orkuveitunnar tekur undir með Margréti og segir undarlegt að fullyrða að launamunurinn í landinu sé ómælanlegur þegar bestu mögulegu greiningartæki sýni skekkju í aðra átt.
Sólrún segir Orkuveitu Reykjavíkur hafi látið framkvæma fjölmargar jafnlaunagreiningar frá árinu 2006 sem allar hafi sýnt kynbundinn launamun. Hjá stjórnendum sé ríkur vilji til að útrýma honum en hinsvegar hafi reynst erfitt að greina til hvaða aðgerða þyrfti að grípa.
„Við vorum alltaf að horfa í baksýnisspegilinn með því að rýna í gömul gögn og þegar niðurstöðurnar lágu fyrir hafði margt breyst innan fyrirtækisins. Því var óljóst hvernig við ættum að laga þetta. Þess vegna leituðum við að lausn sem sýndi stöðuna í rauntíma og gerði okkur kleift að máta framvirkt mögulegar launaákvarðanir. Vandinn er flóknari en svo að stjórnendur séu vondir karlar sem vilji borga konum lægri laun. Hann er lúmskari og skýrist meðal annars af því hvað við erum öll félagsmótuð og hvernig verðmætamatið í atvinnulífinu hefur verið í gegnum tíðina.“
Frá því mælingar hófust var kynbundinn launamunur starfsmanna Orkuveitu Reykjavíkur mestur árið 2008 og hann hefur aldrei verið lægri en nú. Stjórnendur fyrirtækisins vilja vera sem næst núllinu. Mynd: Orkuveita Reykjavíkur