Kafbátur í sjónmáli eftir Illuga Jökulsson segir frá hrakningum og hetjudáðum á hafinu kringum landið í seinni heimsstyrjöld. Bæði er sagt frá íslenskum sjómönnum en einnig vikið að þýskum kafbátsmönnum sem sátu um líf þeirra, og örlögum sjómanna á herskipum og kaupskipum kringum landið í hryllingi stríðsins. Við grípum hér niður í kafla í bókinni.
Í lok febrúar 1941 gerði öskubrjálað veður um allt Ísland. Mjög djúp lægð gekk yfir landið og er í bókinni sagt frá ýmsum slysum sem óveðrið olli. En það hafði líka áhrif á skipalestina HX-109 sem barðist við óveðrið suður af landinu. Nokkur skip heltust úr lestinni, og næstu dægur safnaði breski tundurspillirinn Malcolm saman fimm eftirlegukindum úr HX-109 og stefndi með þau til Bretlands. En þá kom þar aðvífandi einn frægasti kafbátaforingi Þjóðverja, Erich Topp í U-552 sem áhöfnin kallaði „Rauða djöfulinn“.
„Veðrið var orðið ágætt þegar komið var fram á 1. mars og skipin fimm sigldu hlið við hlið en Malcolm og korvettan Maligow, sem einnig var komin til aðstoðar, sveimuðu í kring í von að varna öllum kafbátum vegarins. Mestallan daginn tókst það mæta vel. En um kvöldið fann Topp þessa litlu lest og elti hana í nokkra klukkutíma án þess að vart yrði við hann frá Malcolm eða Maligow. Þegar leið að miðnætti var Topp kominn í ákjósanlega stöðu. Breska olíuskipið Cadillac var lengst á bakborða af kaupskipunum fimm og örfáum mínútum áður en klukkan sló tólf hittu tvö tundurskeyti frá U-552 mitt olíuskipið. Skipið skalf harkalega og byrjaði strax að hallast á stjórnborða. Á svipstundu kviknaði í olíunni í einum tanki skipsins og ægileg sprenging kvað við á slaginu tólf. Eldurinn var svo mikill að augljóst var að þessu skipi yrði ekki bjargað og skipsmenn reyndu nú í örvæntingu að bjarga sér úr eldinum sem breiddist hratt út. Um borð hafði verið 42ja manna áhöfn, allir breskir nema einn pólskur háseti. Menn reyndu fyrst að láta lítinn björgunarbát á stjórnborðshliðinni síga í sjóinn en kaðlinum, sem hélt bátnum að framan, var sleppt of snemma og þrír menn sem komnir voru um borð í bátinn duttu allir í sjóinn. Nú var logandi olía tekin að renna úr tönkum skipsins út í sjó og hætta var á að hún umkringdi Cadillac. Því lá mönnunum um borð mikið á að komast sem fyrst frá eldvítinu sem skipið var að breytast í. Að lokum komust 26 skipverjar frá skipshlið í aftari björgunarbát stjórnborðsmegin en þá var hafið skíðlogandi allt í kringum bátinn og sífellt bættist við eldinn því olíufossar stóðu úr Cadillac sem logaði nú stafna á milli og sífelldar sprengingar kváðu við. Flestir bátsverjar töpuðu sér af ótta, enda gátu þeir varla andað í eldhafinu og sáu ekkert nema logana sem stóðu eins og múrar allt í kringum litla björgunarbátinn og stundum risu eldtungur tugi metra í loft upp. Menn veinuðu á hjálp og æptu á guð almáttugan. Flestallir stukku fyrir borð, ýmist af því þeir héldu að þeir gætu synt burt frá þessu logandi hafi eða af því eldurinn var farinn að teygja inn fyrir borðstokka bátsins. Að lokum voru aðeins fimm menn eftir í bátnum en þeir höfðu allir tekið það ráð að bogra niður í um það bil 30 sentímetra djúpt vatn í botni bátsins. Olían á hafinu brann af svo miklum ofsa að logarnir gáfu sér ekki tíma til að festast í bátnum sem smátt og smátt rak út úr eldinum. Þegar mennirnir fimm fóru að sjá til gripu þeir árar og reru sem mest þeir máttu burt frá Cadillac. Er þeir höfðu komist um það bil hálfan annan kílómetra voru þeir gjörsamlega örmagna af þreytu og auk þess allir meira eða minna þaktir alvarlegum brunasárum. Þá náðu þeir í rakettu sem var hluti af búnaði bátsins og skutu henni upp. Áhöfn tundurspillsins Malcolms kom auga á rakettuna og brunaði þegar á staðinn og bjargaði mönnunum fimm um borð. Einn þeirra var þó illa brenndur að hann dó skömmu síðar. Nú var liðin rétt rúmlega ein og hálf klukkustund síðan Erich Topp skaut skeytum sínum að olíuskipinu. Um borð í tundurspillinum höfðu menn mátt horfa upp á áhöfnina á Cadillac berjast um í logandi sjónum án þess að geta nokkuð aðhafst vegna þess að Malcolm hafði misst björgunarbáta sína í ofsaveðrinu daginn áður. Þar að auki var alls ekki ráðlegt að nema staðar við eldröndina til að reyna að tína menn upp úr hafinu þar sem fastlega mátti búast við að kafbáturinn, sem skaut á Cadillac, væri enn á róli úti í myrkrinu. Tundurspillir sem bæri við upplýst eldhaf væri auðveld bráð. Og það var full ástæða til þeirrar varkárni. U-552 lá vissulega í leyni úti í nóttinni án þess að áhafnir Malcolms eða Maligow yrðu þess varar. Topp og menn stóðu og störðu dolfallnir á logandi sjóinn kringum Cadillac.
Þetta var þvílíkt sjónarspil að Topp tók þá fáheyrðu ákvörðun að leyfa allri áhöfn sinni að sjá þetta. Einn og einn í einu komu kafbátsmennirnir upp úr belg bátsins og á stjórnpallinn til að horfa á logandi hafið. Enginn hafði áður séð annað eins. Þetta var stórkostlega fallegt að allra dómi, að minnsta kosti þangað til menn minntust þess að í þessu eldvíti væru menn eins og þeir sjálfir að stikna og brenna. Þegar Topp og menn hans gátu loks slitið sig frá eldglæringasýningunni á hafinu rak hann alla niður í bátinn aftur og setti kúrsinn á suðsuðaustur í átt að Írlandssundi. Þangað höfðu hin kaupskipin fjögur stefnt. Topp taldi ekki þörf á að eyða dýrmætu tundurskeyti í að ganga endanlega frá Cadillac, svo augljóst var að því skipi yrði aldrei bjargað. Það rak þess vegna í burtu enn í björtu báli og lýsti upp stórt svæði í kringum. Að minnsta kosti tvö íslensk fiskiskip sigldu framhjá ægibjörtu olíuskipinu þar til það hvarf loksins í hafið tæpum tveim sólarhringum síðar. Togarinn Gylfi var á leið með fullfermi af fiski til Bretlands og fór svo nærri brennandi flaki Cadillacs, líklega snemma 1. mars, að togaramenn gátu gengið úr skugga um að enginn sæist þar á ferli. Og vélskipið Dóra átti líka leið framhjá og sá bál mikið í fjarlægð. Erich Topp náði ekki í skottið á skipunum fjórum sem höfðu verið í samfloti með Cadillac. Hann hélt þó áfram að sveima um þetta svæði næstu daga. Því miður fyrir áhöfnina á íslenska togaranum Reykjaborg sem stefndi nú beint í flasið á „Rauða djöflinum“. Og eins og ítarlega er greint frá í bókinni áttu kafbátsmenn eftir að drepa þrettán menn af Reykjaborginni.
The post Kafbátsforingi sýndi mönnum sínum logandi helvítið appeared first on Fréttatíminn.