Tilnefningar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna verða tilkynntar í byrjun desember og bókmenntaáhugafólk er farið að velta upp hugmyndum um hver sé líklegur til að hljóta þau eftir áramótin. Ólíkt því sem verið hefur tvö undanfarin ár er enginn augljós kandídat í flokki fagurbókmennta en margir hallast að því að Hundadagar Einars Más Guðmundssonar séu líklegasti kosturinn. Einar Már hefur aldrei hlotið Íslensku bókmenntaverðlaunin – ótrúlegt en satt og bók hans Englar alheimsins, sem hlaut bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs 1995, var ekki einu sinni tilnefnd til þeirra, sem þykir einn alalvarlegasti skandall í sögu verðlaunanna. Það er því mál manna að kominn sé tími til að sýna Einari Má verðskuldaðan sóma, auk þess sem Hundadagar þykja ein besta skáldsagan á vertíðinni.
Komin pungalykt af verðlaununum
Málið er þó engan veginn svona einfalt. Síðustu þrjú ár hafa karlar hlotið verðlaunin og töluverður kurr er kominn upp í kvennahópum, sem þykir komin pungalykt af verðlaununum. Af þeim konum sem bækur eiga á þessari vertíð þykir Linda Vilhjálmsdóttir líklegust til að hljóta verðlaunin fyrir ljóðabók sína Frelsi, enda er þar á ferðinni ein allra besta ljóðabók síðustu ára og jafnvel hörðustu andfemínistar gætu ekki rökstutt það að kynferði höfundar hefði neitt með málið að gera hlyti hún verðlaunin. Tilfinningarök Þórdísar Gísladóttur og skáldsaga Auðar Jónsdóttur, Stóri skjálfti, hafa einnig verið nefndar sem hugsanlegir verðlaunahafar og jafnvel hefur kvisast að fyrsta skáldsaga Kristínar Helgu Gunnarsdóttur, Litlar byltingar, komi sterk inn í slaginn. Skáldættarsaga Þórunnar Jörlu Valdimarsdóttur, Stúlka með höfuð, kemur líka vel til greina, spurningin er bara hvort hún verði sett í flokk fagurbókmennta þar sem um endurminningar er að ræða, því ævisögur hafa yfirleitt verið settar í flokk fræðirita og rita almenns efnis. Minnisbók Sigurðar Pálssonar hlaut þó verðlaunin í flokki fagurbókmennta árið 2007 þannig að fordæmið er til staðar og ástæðulaust að strika Þórunni strax út af listanum um þá sem hreppt gætu verðlaunin.
Jón Kalman verið hunsaður
Annar af stóru karlhöfundunum sem þykir sterklega koma til greina er Jón Kalman Stefánsson, en bók hans Eitthvað á stærð við alheiminn hefur fengið rífandi dóma og jafnvel verið kölluð hans besta verk. Jón hlaut verðlaunin árið 2005 fyrir Sumarljós og svo kemur nóttin og þykir sumum freklega hafa verið gengið framhjá honum af dómnefndum verðlaunanna þar sem engin bókanna í þríleik hans um Strákinn og Plássið hlaut náð fyrir augum nefndanna. Sömuleiðis hafa heyrst þær raddir að skáldævisaga Hallgríms Helgasonar, Sjóveikur í München, verði að minnsta kosti tilnefnd og komi vel til greina sem verðlaunahafi en hann hefur ekki hlotið þau síðan 2001 fyrir Höfund Íslands og þótti mörgum ansi súrt að hann skyldi ekki fá verðlaunin fyrir Konuna við 1000°um árið. Ljóðabók Sjóns, Gráspörvar og ígulker, hefur ekki farið hátt í umræðu vertíðarinnar en ýmsum finnst hún vera sterkur kandídat í verðlaunakeppninni. Sjón hlaut hins vegar verðlaunin fyrir Mánastein fyrir tveimur árum og því verður að teljast ólíklegt að honum hlotnist þau aftur, hversu góð sem bókin er.
Hver það verður veit nú enginn
Margar aðrar bækur hafa verið nefndar í umræðunni manna á milli, nöfn Jóns Gnarr og Mikaels Torfasonar verið nefnd og ný skáldsaga Ólafs Gunnarssonar, Syndarinn, þykir af sumum koma sterklega til greina sem verðlaunahafi. Heimska Eiríks Arnar Norðdahl, sem hlaut verðlaunin 2012 fyrir Illsku, þykir hins vegar ekki líkleg til að blanda sér í toppbaráttuna en vegir dómnefnda eru órannsakanlegir og engin ástæða til að afskrifa hana strax. Svo eru oft tilnefndar bækur sem enginn af bókmenntaspekúlöntunum hefur látið sér detta í hug að ætti möguleika, þannig að allt getur gerst og ekkert er öruggt.
Hér verður ekki farið út á þann hála ís að velta fyrir sér mögulegum verðlaunahöfum í flokkum Fræðirita og rita almenns efnis eða barnabóka, þótt ýmsir séu þegar farnir að sjá fyrir sér verðlaunagripinn fyrir barnabækurnar á arinhillu Gerðar Kristnýjar. Allt kemur þetta í ljós með tímanum, fyrst fáum við að sjá tilnefningarnar í byrjun desember og þá hefst nýr samkvæmisleikur; að velta því fyrir sér hver tilnefndra bóka sé líklegust til að hreppa hnossið. Allt er þetta afskaplega ábyrgðarlaust og ófaglegt en lyftir geðinu í skammdeginu og, það sem mestu skiptir, eykur umræðu um bókmenntir.
The post Er tími Einars Más kominn? appeared first on Fréttatíminn.